Books

مفاهیم پایه در طراحی فضا
تالیف: اولریخ اكسنر/ دتریش پرسل
ترجمه: دکتر شادی عزیزی، صفـورا اولنـج
قیمت: ۱۲۰۰۰ تومان
نشانی: روبروی دانشگاه تهران نبش خیابان دانشگاه، فروشگاه فکرنو
تلفن: ۰۲۱۶۶۴۱۶۱۰۰

فضـا، عنصـری اسـت کـه از دیربـاز در محوریـت رشـته معماری قـرار داشـته اسـت. اگرچـه در دوره‌های مختلفـی از تاریـخ معمـاری برحسـب مسـائل پیش روی انسـان و توسـعه فکـری وی، مؤلفه‌های گوناگونـی نظیـر کارکـرد، فـرم، اقتصاد، تکنولوژی، زیبایی‌شناسی و... خودنمایی بسـیار داشته‌اند، امـا فضـا به‌عنوان اصـل محـوری معمـاری کمـاکان بـه حیات خـود ادامه داده اسـت. ایـن در حالـی اسـت که بسـیاری از دانشـجویان معمـاری، در سال‌های اولیه‌ی تحصیـل خود چنیـن تصـور می‌نمایند که ایـده پردازی بـه طـور اخـص بـر تولید حجـم تمرکـز دارد و تولیـد حجم را معـادل خلق اثـر معمـاری می‌دانند.

همچنیـن بـا کسـب تجربـه بیشـتر، دانشـجویان معمـاری بـا مسئله‌ای جـدی دیگـری نیـز روبـرو می‌شوند. بـرای آنـان جـای سـؤال خواهـد بـود کـه چـرا بعضـی از فضاها که توسـط خـود مردم بـدون حضور معمـاران طراحـی و سازماندهی‌شده اسـت، احساسـی از خوشـایندی و طیـب خاطـر را بـرای کاربـر آن فضـا پدیـد می‌آورند. درصورتی‌که کـم نیسـتند بناهـای معمارسـاختی که چنین حسـی در آنان هویـدا نمی‌گردد. تـا جایـی کـه حتـی بناهـای معمـاری بـا احجـام شـاخصی هم به چشـم می‌خورند کـه تجربـه دل‌انگیزی برای کاربـران در آن رقم نمی‌خورد. مراد از تجربـه در اینجـا، تجربـه فضایـی و حـال و هوای آن اسـت؛ و ازآنجایی‌که تجربـه فضایـی بـر مبنـای ادراک و ذخیـره دانشـی انسان‌ها شـکل می‌گیرد، فضـا می‌بایست توانایـی تحریـک احسـاس و قـوه شـناختی انسـان را داشـته باشـد و زمینه مناسـبی بـرای درگیر و فعال نمـودن افراد در فضـا پدید آورد.

بـه عبارتی تولید فضـا بـر پایـه ادراک و احساس افراد بنـا شـده و نه‌ تنها از فردی بر فرد دیگر کاملاً متفاوت اسـت، بلکه تابعی از زمـان نیـز می‌باشد. پوسته تولیدشـده نیـز همچون آسـتانه یا مرزی اسـت کـه چگونگی رابطـه میـان فضایی درون و برون را تعریف می‌نماید و در ادراک انسـان از فضا نقـش مهمی ایفـا می‌نماید. کاربران فضـا بـا تكيه بـر ذخیره دانشی خویش کـه بر پایـه عوامل مختلف نـژادی، تاریخی، جنسیتی شکل یافتـه اسـت، فضا را ادراک کرده و آن را در طـول زمـان شخصی‌سازی می‌نمایند؛ که این عمل در بسیاری از مواقع بـا آنچه طراحان اولیه برای بنا پنداشته‌اند، به کلی تفاوت دارد و چهره و چه بسا کاربرد فضا و در نهایت شخصیت فضا را بـه کلی دگرگون می‌سازد. در این راستا به‌ندرت بـه چشم می‌خورند معمارانی که کاربران فضا را در طول زمان‌های آتـی مورد تحلیل و پیش‌بینی قرار داده و به تدابیری برای فعال نمودن آنان در فضا و افزایش حوزه اثر آنان در فضا بیندیشند.

همچنیـن بسـیاری از دانشـجویان معمـاری پـس از ورود بـه رشـته معمـاری و یادگیـری طراحی پـلان و حجم به کلی فرامـوش می‌نمایند که تولیـد فضـا چیـزی وراء طراحی نقشه‌های فنی نظیر پلان‌ها، مقاطع، نماها و یـا هنرنمایـی در تولیـد پوسـته فضا اسـت. به‌علاوه زماني که دانشـجویان بـه ابـزار طراحـی مسـلح می‌گردند، رسماً نقش تجربه زیسته و عناصـر زنـده محیـط را در ادراک خوشـایند از فضـا فرامـوش می‌نمایند؛ و از نقـش عناصـری نظیـر نـور، صـدا، رنـگ، بافـت و مهم‌تر از همـه ذخیره دانشـی افـراد در ادراک فضـا بسـیار سـاده می‌گذرند.

كتـاب «مفاهيـم پايـه در طراحـی فضـا» بـر روی یكـی از اجـزای كلیـدی معمـاری کـه عبارت اسـت از پدیده فضا، مسـتقل از كاركردهای مشـخص و حوزه‌های تخصصـی [نظیـر معمـاری منظـر طراحـی شـهری، معمـاری داخلـی و ...] تمرکـز دارد. هم‌چنین ایـن كتـاب در مـورد حس‌های مختلفـی كـه افـراد بشـر بـه كار می‌گیرند تـا محیـط اطـراف خویـش را ادراك كنند، بحث می‌نماید؛ و چگونگی پـردازش محرک‌های حسـی و ارزش‌گذاری‌های مبتنـی بـر تجربیـات شـخصی نیـز در ایـن کتـاب مـورد بحـث و بررسـی قـرار می‌گیرند. كتـاب حاضـر، بر روی طیفـی از فضاهای متنوع بـا گونه‌بندی متفاوت فضائـی و مؤلفه‌های نسـبی آن‌ها نیز تمرکز دارد. همچنین به تشریح اصـول پایـه كـه لازمـه طراحـی انـواع فضاهـا می‌باشد و عناصـر و ابـزار طراحـی فضائـی به كمك روش‌های طراحی شـخصی می‌پردازد؛ و در نهایت این کتاب تلاش دارد تا درك عمیق‌تری از ویژگی‌های مشـخص فضاهـا بیـان نمـوده و هم‌چنین روش‌هایی ارائـه نمایـد كـه در آن طراحـان بتوانند از پیامدهای روش‌های انتخابی خویش آگاه گردند.

مهرماه یکهزار و سیصد و نود و پنج
شادی عزیزی