Study
باغ - بلوار رامسر
مجله گلستان هنر شماره دوازده - نوشته علی رنگچیان1 و وحید حیدری2
تنظیم مجدد: وب سایت معماری معاصر ایران
باغ - بلوار رامسر (نمونه ای از باغ های ایران در دوره ی انتقال)
الگوی باغ ایرانی، با بیش از دوهزار سال سابقه، در طرح باغهای ایران در دوره ای از معماری ایران که به «دورۀ انتقال» معروف است فرو نهاده شد و الگوهای متأثر از باغسازی اروپایی جای آن را گرفت. این جانشینی به تدریج روی داد و از این رو، در دورۀ انتقال با انواعی از باغها مواجهیم که یا در برخی از ظواهر و تزیینات متاثر باغ اروپایی اند؛ یا در اساس و ماهیت. باغ- بلوار رامسر از جملۀ باغهای این دوره است. در سیر تحول این باغ در طی حدود هشت دهه- از زمان احداث باغ در عصر پهلوی اول تا کنون - میتوان چهار دوره تشخیص داد. نخستین دوره شامل احداث هتل قدیم، کازینو، بلوار، و نیز محوطه سازی باغ مرکبات و ساخت تعدادی بناهای دولتی و عمومی است. در دورۀ دوم، در دهه های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ ش، زمینهای زراعی مجموعه به باغ تبدیل و هتل جدید ساخته شد. در دورۀ سوم، در طی یک دهه، محوطۀ اطراف باغ- بلوار با آپارتمان سازی گسترده و ایجاد کانال در مسیر ارگانیک رودخانه و نیز گسترش محوطۀ فرودگاه تغییر کالبدی محسوسی کرد. در دورۀ چهارم، که از دهۀ ۱۳۶۰ ش آغاز شد و تاکنون ادامه دارد، ساختمان سازی در حاشیۀ بلوار گسترش یافت؛ و گذر پیاده بلوار با سنگفرش و طراحی ضعیف اثاث محوطه صورتی دیگر یافت.
اصطلاح «دورۀ انتقال در معماری ایران»، که در نوشته های مربوط به تاریخ معماری ایران باب شده است، دامنه ای از تاریخ معماری معاصر ایران را در بر می گیرد که از اواسط دورۀ قاجاریه، زمان سلطنت ناصرالدین شاه، آغاز و به پایان دورۀ سلطنت رضاشاه پهلوی ختم می شود. در آغاز این دوره، شاه و درباریان با سفرهای متعدد به اروپا و مجذوب شدن به نظم و پیشرفت اروپاییان، به محصولات فرهنگی و تمدنی آنان نیز علاقه مند شدند و در بازگشت، از هنرمندان و استادکاران خود خواهان خلق آثاری مشابه تصاویری شدند که با خود سوغات آورده بودند.3
این خواسته از یک سو نیازمند فنوفی متفاوت با فنون سنتی رایج در معماری آن دوره بود و از سوی دیگر به خلق مفاهیمی ورای نیازهای آن دوره انجامید. بر اثر این جریان، دو دسته آثار معماری پدید آمد: یکی آثار مبتنی بر مثنا برداری از آثار فرنگی؛ دیگری آثار حاصل از التقاط ویژگیهای ایرانی و فرنگی .
در ادامۀ این جریان در دورۀ پهلوی اول، عاملهای دیگری در آن دخیل شد؛ از جمله ملی گرایی و باستان گرایی و نظامی گری مورد نظر رضاشاه. 4در این دوره گاه طرحهای معماری را از ابتدا تا اجرا به دست معماران غربی سپردند و گاه سلیقه ایرانی را نیز در آن دخالت دادند. در دورۀ پهلوی دوم، خیلی عظیم معماران دانش آموختۀ فرنگ یا تحصیلکرده در دانشکدۀ معماری نوبنیاد به شیوۀ غربی تردیدهای پیشین را به کنار گذاشتند و یکسره طرحی نو و بیگانه با گذشتۀ فرهنگی در انداختند و به دوران انتقال خاتمه دادند. مدتی طول کشید تا باز برخی از معماران به فرهنگ گذشتۀ معماری ایران عنایت کردند.باغ ایرانی هم از این جریان به دور نبود. با مطالعۀ باغهای ساخته در دورۀ انتقال وجوهی از تاریخ معماری ایران روشن می شود. با چنین مطالعاتی، می توان به دغدغه های معماران یا کارگزاران معماری ایران در مواجهه با فرهنگ جدید و نیازهای دوران جدید پی برد و نشانه ها و طرز ظهور این دغدغه ها را در کالبد معماری جست.
۱- نگاهی به گذشته
از باغهای پیش از هخامنشیان در ایران سند چندان در دست نیست؛ و باغ کورش در پاسارگاد را می توان اولین نمونۀ تمام عیار باغ ایرانی دانست. باغسازی در دورۀ ساسانیان، در ادامۀ سنت پیشینیان، با تعالیم زرتشت بیشتر در آمیخت؛ چنانکه همۀ نیایشگاهها و کاخهای ساسانی را در کنار چشمه ها و مرغزارها یا باغها ساخته اند، از جمله مجموعه های تخت سلیمان، فیروزآباد، قصر شیرین، و تیسفون. دربارۀ شیوه های باغسازی در قرون اولیۀ اسلامی تا دورۀ تیموریان تحقیق جامعی نشده است؛ اما باغ معروف به باغ طغرل در ری و باغهای ایلخانی در اطراف سلطانیه نمونه هایی از شیوه های باغسازی ایرانیان تا پیش از دورۀ تیموریان است. از هنر باغ سازی ایرانیان در عصر صفویه نمونه های بیشتری برجای مانده و تحقیقات مفصلی دربارۀ آن شده است. دانلد ویلبر شاه عباس اول صفوی را بانی بسیاری از این آثار می داند. 5 در دوره های زندیه و قاجاریه نیز باغهای بسیاری ساخته شد یا توسعه یافت. نمونۀ آنها باغ صفوی فین است که در این دو دوره در آن تغییراتی دادند و بناهایی بدان افزودند. در دورۀ قاجاریه، علاوه بر ساخته شدن باغهای بسیار و کمال یافتن طرح باغ ایرانی، خانه و میدانگاه و مسجد و مدرسه های بسیاری نیز صاحب باغ شدند.
در نیمۀ دوم دورۀ قاجاریه، در دورۀ انتقال معماری ایران، در باغسازی نیز به الگوهای اروپایی، به ویژه سبکهای باغ سازی فرانسه در سده های هفدهم و هجدهم، که آن نیز متاثر از باغ سازی ایتالیا بود،6 توجه شد. بر اثر این توجه، سبکی التقاطی پدید آمد. خیابان کشی بریده و باا زاویه های غیر قائمه، ساختن آلاچیق و برکۀ مصنوعی، نرده کشی، نصب تیر چراغ روشنایی و مجسمه در باغ؛ و نیز ساختن باغهای بی سابقه،، مانند باغ وحش، از شواهد آن است. از نمونه های شاخص باغهای این دوره می توان از باغهای دوشان تپه، عشرت آباد، بهارستان، گلستان، شهرستانک، و صاحبقرانیه در تهران یاد کرد. 7 سیر تحول ماهوی باغهای ایران در دورۀ پهلوی اول ادامه یافت. در طراحی باغ در این دوره،، یا از الگوهای اروپایی کاملاً مثنا برداری می کردند؛ یا از آنها الهام می گرفتند. در زمان پهلوی دوم، به ویژه پیش از دهۀ 1350 پیوند سستت به پیشینۀ باغ در ایران نیز گسیخت و باغ عمومی به پارک بدل شد.
۲- نمونه هایی از باغهای ایران در دوران انتقال
۱-۲. بلوار انزلی
چهارباغ صفوی، که باغ عمومی ای کشیده بود و خود نوعی خیابان باغ در باغ شهر عظیم اصفهان شمرده می شد، در دورۀ پهلوی اول الگوی باغهای طویل یا خیابانهای باغ گونه قرار نگرفت؛ بلکه از الگوی اروپایی به نام بلوار استفاده کردند. یکی از این بلوارها بلوار پهلوی بندر انزلی (بندر پهلوی آن زمان) است. بلوار انزلی در امتداد ساحل قرار گرفته و در آن از عناصری تازه چون نرده استفاده شده است.
۲-۲. باغ سعدآباد تهران
دانلد ویلبر در وصف باغ سعدآباد می گوید:
باغ به سبکهای مختلف تزیین شده و بیست ساختمان را در خود جای داده است. علاوه بر این ساختمانها، وزارت دربار، که کاخ سفید رنگی است، در آنجا واقع شده است و دفتر مخصوص شاه نیز در این ساختمان جای دارد. کاخ ییلاقی شاه با استخر شنا و زمینهای تنیس نیز در همین ناحیه قرار دارد. در ابتدا باغهایی به سبک ایرانی اطراف این بناها را احاطه کرده بودند؛ ولی جای تأسف است که طرحهای اروپایی جانشین آنها شده اند. نهرهای آب در سراسر این باغ جاری هستند و قسمت زیادی از این ناحیه جنگل است. اتاق اصلی این کاخ تماماً خاتم کاری شده است؛ هنری که شیرازیها در آن مهارت دارند. 8
۳-۲. باغ (پارک) جمشیدیه
باغ جمشیدیه در میان دیواره های سنگی کوه کلک در دامنۀ جنوبی رشته کوه البرز قرار دارد. این باغ به مهندس جمشید دولوی قاجار تعلق داشت؛ و او آن را به همسر محمدرضا پهلوی (فرح) بخشید. ابتدا قرار بود که باغ سرای سالمندان شود؛ اما این تصمیم تغییر یافت و آن را در سال ۱۳۵۶ ش به پارک بدل کردند. این پارک، که از تلفیق دو عنصر طبیعی سنگ سیاه و گیاه تشکیل شده، با تخته سنگهای کوچک و بزرگ در گوشه و کنار و برکه ها و آبگیرها و انبوه درختان سرسبز، خصوصیاتی یگانه دارد.
۳. ترکیب کلی باغ - بلوار پهلوی رامسر
رامسر (سخت سر پیشین) شهری است با بنیاد معماری دورۀ پهلوی اول که همۀ ویژگیهای معماری این دوره را داراست. با اینکه پدیدۀ برون گرایی در ادوار مختلف تاریخی کم و بیش در شهرهای شمالی ایران دیده می شود، این خصلت با ظهور سلسلۀ پهلوی در معماری ایران منشأ تحولات مهمی در معماری ایران شد. در این دوره، بناهای نو شهرداری، شهربانی، بانکها، و مراکز تجاری در همۀ شهرهای ایران به سرعت بنا شد و شهرهای شمالی ایران، که مورد توجه ویژۀ رضاشاه بود، طبعا از این تغییرات مستثنا نبود.
باغ- بلوار ساحلی رامسر، از فضاهای شهری نو در دورۀ پهلوی اول، وامدار اندیشه های مغرب زمین در خصوص باغ و باغ سازی است. عناصر موجود در فضای آن باغهای اروپایی را به یاد می آورد. استفادۀ وسیع از مجسمه و شکل خاص حوضها و تیرهای چراغ همگی حامل اندیشه های نو در ایجاد این فضای شهری است.
این باغ در میان دو عارضۀ بزرگ طبیعی- کوه دریاست در پهنه ای به عرض کمتر از دو کیلومتر واقع شده است که با دو عنصر شاخص هتل قدیم در کوهپایه و بنای کازینو در ساحل دریا تعریف می شود. از دیگر عناصر ارزشمند مجموعه می توان هتل جدید، کاخ مادر شاه، و عمارت شهربانی را نام برد.
اگر از سمت مجموعۀ هتلها به این مکان نگاه کنیم، باغ در پهنه ای شرقی- غربی و در شکل بستۀ نا منتظمی قرار گرفته است. بلوار، که ستون فقرات این پهنه است، با ترکیب خطی مستقیم تا نزدیکی ساحل دریا ادامه می یابد و در نهایت به بنای کازینو ختم می شود. این محور در ابتدا بیشتر صورت خیابانی مشجر داشت؛ بعدها توسعه یافت و به صورت بلواری با پیاده گذر میانی و خیابانهای اطراف در آمد، که نظم گیاهان در دو سو بدان حالتی موزون داده است.
باغ بلوار رامسر در دهه پنجاه-عکس تزیینی می باشد و مربوط به اصل مقاله نمی باشد.
.۴سیر تحول
در بررسی ترکیب معماری و تحولات کالبدی مجموعۀ رامسر، مهمترین منبع اسناد تصویری است. متأسفانه در بررسی نگارندگان، سند تصویری ای از وضع رامسر (سخت سر) پیش از دورۀ پهلوی به دست نیامد. همۀ تصاویر به دست آمده مربوط به بعد از سال ۱۳۱۰ش است.
در سیر تحول این مجموعه می توان چهار دورۀ شاخص تاریخی شناسایی کرد:
دورۀ اول، از ۱۳۲۰ش تا ۱۳۴۰
دورۀ دوم، از ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰
دورۀ سوم، از ۱۳۵۰ تا ۱۳۶۰
دورۀ چهارم، از ۱۳۶۰ تا ۱۳۸۰
۱-۴ . دورۀ اول، ۱۳۲۰ - ۱۳۴۰ش
وضع مکان این مجموعه و رویدادهای معماری مربوط به ان در این دوره چنین است:
۱) هتل قدیم و بنای کازینو ساخته می شود.
۲) به جای پیاده گذر فعلی بلوار، خیابانی آسفالته است که در دو سوی آن دو باغچۀ سرتاسری قرار دارد
۳) رودخانۀ بلوار در امتداد مسیر طبیعی شمالی- جنوبی اش در دو نقطه بلوار را قطع می کند. در این نقاط، پلهایی ساخته اند.
۴) زمینهای اطراف بلوار عمدتاً زراعی است، و نه باغی
۵) فرودگاه رامسر را در جانب شرقی بلوار ساخته اند.
6) باغ مرکبات در محدودۀ بعدی اش در محوطه ای محصور در یک جادۀ کمربندی شکل گرفته و محوطه سازی اش اجرا شده است، که البته ناتمام می نماید.
۷) محوطۀ هتل قدیم شامل بناهای هتل و کاخ مادر شاه و چهار ویلای اختصاصی است.
۸) از تزیینات شاخص این دوره، می توان از مجسمۀ دختران و گوی و دیگر مجسمه های انسانی و تیرهای چراغ برق یاد کرد.
۹) از بناهای دولتی و عمومی ساخته شده تا این دوره می توان دو بنای شهر بانی و مدرسه را نام برد.
۲-۴ . دورۀ دوم، ۱۳۴۰- ۱۳۵۰ش
مبنای تحولات این دوره تغییر سلایق معماری در ایران از اندیشه های باستان گرایانه و نوکلاسیک دورۀ اول به افکار مدرنیستی آن زمان مغرب زمین است. ظهور این سلایق نخست در معماری پایتخت آغاز شد و به دیگر نقاط کشور کشید. مهمترین تحولات باغ- بلوار رامسر در این دوره چنین است:
۱) در بخش بلوار و کازینو تغییر شاخصی دیده نمی شود. زمینهای اطراف بلوار کماکان زراعی است و تقسیمات هندسی مختصری در آنها دیده می شود.
۲) در منطقۀ شمالی باغ مرکبات، تغییری در وضع پوشش گیاهی از حالت زراعی به باغی در حال وقوع است.
۳) روستای اطراف کمربندی در ضلع شرقی گسترش بسیار می یابد.
۴) بناهای بسیاری در مسیر شهربانی به مرکز شهر ساخته اند که عمدتاً دولتی است؛ از جمله بیمارستان،شهرداری، و بناهای نظامی
5) هتل جدید با وسعتی تقریباً دوبرابر هتل قدیم در مجاورت، اما هم ارتفاع با آن و در محل مهمان سرا ساخته می شود.
۶) در تزیینات، مهمترین تحول ساخته شدن دو مجسمه از رضاشاه است، که حالا پسرش جانشین او شده است. یکی از این مجسمه ها را در میدان شهربانی و دیگری را در وسط باغ مرکبات، بر جای مجسمه ای دیگر، نصب می کنند.
۲-5 . دورۀ سوم، ۱۳5۰- ۱۳6۰ش
تحولات این دوره بیشتر در مجموعۀ بلوار و حوزۀ شهری اطراف آن به چشم می آید. از این زمان است که گذر آسفالتۀ مشجر بین مجموعۀ هتلها و کازینو (کوه و دریا) ساخته شد و بلوار کارکرد پارک عمومی شهری به خود گرفت. فهرست دیگر تحولات چنین است:
1) محوطۀ فرودگاه گسترش بیشتری می یابد و به سوی خیابان بلوار کشیده می شود.
2) مسیر طبیعی رودخانه به شکل دو کانال بتنی در اطراف بلوار درمی آید.
۳) قطعه بندیهای منظمی در اطراف بلوار شکل گرفته که با ماهیت پراکندگی محلات شهر قدیم متناقض است و در طرح آنها بیشتر عبور خودرو مورد توجه بوده است.
۴) آپارتمان برای اولین بار در شهر به ظهور می رسد.
۵) باغ مرکبات تغییر محسوسی نمیکند؛ تنها دو مسیر فرعی ضعیف با ورودی از جنوب در باغها احداث می شود.
۶)محوطۀ هتلها نیز تغییری نمی کند؛ تنها بناهای اندکی به مجموعه الحاق می شود، از جمله ساختمان آتش نشانی.
۷) تزیینات در این دوره دچار ضعف طراحی است. شاخص آنها گلدانیهای الحاقی به بالای حصار پیرامونی است.
۴-۴ . دورۀ چهارم، ۱۳۶۰ - ۱۳۸۰
این دوره سالهای بعد از انقلاب اسلامی را در بر می گیرد. در این دوره، از یک سو با جریان احیای احکام اسلامی مواجهیم، که بیشتر متوجه جزئیات معماری است و به تخریب مجسمه های منجر می شود که ظاهری منافی عفت دارد. از سوی دیگر، بخشهایی از مجموعه که در خدمت جهانگردان خارجی یا ایرانگردانی با فرهنگ غربی است، به ویژه کازینو، عملا بی فایده می شود و به مهمانخانۀ عادی بدل می گردد. فهرست دیگر تغییرات چنین است:
۱) با مهاجرت بیش از پیش روستاییان به شهر، نیاز به مسکن موجب توسعۀ بیش از حد و بی برنامه می شود.
۲) علاوه بر اتمام بنای مسجد و مدرسۀ دینی، بناهای دولتی، همچون دادگستری، در کنار بلوار ساخته می شود، که در بیشتر آنها، به حریم منظری باغ- بلوار تعرض شده است.
۳) تحولات دیگری نیز در دهۀ اخیر صورت گرفته شامل سنگفرش کردن کف، نصب تیرهای روشنایی جدید، نصب سطل زباله و نیمکت که در عین مفید بودن، طرح آنها ضعیف است.
۵. بناها
باغ- بلوار رامسر علاوه بر آنکه در مقام فضای شهری دارای ارزش است؛ متشکل از تک بناها و عناصری است که هر یک به تنهایی ویژگی هایی یگانه دارد. در این قسمت به این بناها می پردازیم.
۱-۵. بنای کازینو (توسکاسرا)
این بنا در منتهی الیه شمالی مجموعه و در فاصلۀ کمی از دریا قرار دارد. احداث آن مربوط به سالهای ابتدایی دهۀ ۱۳۲۰ش و همزمان با احداث بناهای هتل قدیم و مهمانسراهای اختصاصی است. شیوۀ معماری بنا دارای همۀ ویژگیهای معماری دورۀ پهلوی اول است؛ از جمله تقارن نسبی در پلان، دو بال کشیده در اطراف، و ضربآهنگ بازشوها در نما. کارکرد بنا، همان طور که از نامش پیداست، کاباره و رستوران کنار دریا بوده، که علاوه بر محل صرف غذا و نوشیدنی، استخر شنا و دوش نیز داشته است. بعد از انقلاب اسلامی، با دگرگون شدن الگوهای ارزشی، بنای کازینو نیز از عملکرد اولیه اش فاصله گرفت و امروزه تنها به صورت رستوران فصلی به حیات خود ادامه می دهد.
کازینو رامسر در قدیم-عکس تزیینی می باشد و مربوط به اصل مقاله نمی باشد.
کازینو رامسر در حال حاضر-عکس تزیینی می باشد و مربوط به اصل مقاله نمی باشد.
۲-۵. بلوار معلم (بلوار کازینو)
بلوار کازینو، که در ابتدا به شکل خیابانی مشجر بود، در دهۀ ۱۳۵۰ ش عریض شد و در دوسوی باغچه های اطراف آن دو خیابان موازی کشیدند. بلوار برای دسترسی به محلات اطراف در چندین نقطه منقطع شده است. در میان باغچه ها، سرو، نخل، کاج، مرکبات، و شمشاد به شکل منظم و متقارن کاشته اند. وسایل روشنایی بلوار در چندین دوره تغییر یافته است. قدیمی ترین نمونۀ به جا مانده از دورۀ پهلوی اول دارای نقش عقاب است، که نشان شاخصی از تأثیر معماری نظامی دورۀ رضاشاهی است که در دیگر نقاط کشور را هم دیده می شود.
۳-۵. باغ مرکبات (۳۳ هکتاری)
بر مبنای اسناد و شواهد موجود، باغ از همان ابتدا دارای طرح و نقشۀ مشخص بوده است؛ و در حالی که هنوز بخشهایی از باغ فعلی، زیر کشت برنج کاری بود، میدانها را ساختند و مجسمه ها را در جای خود نصب کردند. از لحاظ الگوی هندسی، شکلهای شکسته و ترکیب آنها با دایره، باغ را بیشتر به باغهای غربی شبیه کرده است. آنچه عجیب می نماید نقشۀ به ظاهر ناتمام باغ است. شاهد این مدعا محوطه سازی آن است که تنها در جهت غرب گسترش یافته و قرینه ای کامل در ضلع مقابل ندارد. آنچه الگو پذیری از نمونه های غربی را در باغ رامسر چشمگیر می کند بیش از هر چیز جزئیات معماری و تزیینات مرتبط با عناصر کاربردی مجموعه است؛ مانند چراغها، گلدانیها، نرده ها، محجرها، پلکان و ایوانچه ها.
۴-۵. هتل قدیم
این بنا از آثار دورۀ پهلوی اول و مربوط به سالهای نخستین دهۀ ۱۳۲۰ش است. پلان آن از دو بال کشیدۀ متقارن در دو طبقه در اطراف و ایوانهای مقابل هم در دو سو تشکیل شده است. از لحاظ شیوۀ معماری، نمونه ای کامل از بناهای آن دوره است؛ با اتاقهایی در اطراف و سرسرایی در وسط. در ساختمان هتل از مصالح بنایی استفاده شده و سقف آن تیر پوش است. عناصر تزیینی بنا شامل مجسمه های انسانی و حیوانی، گلدانیها، و محجر اطراف ایوان است. گرچه بنا در پلان به بناهای معاصر خود در سایر نقاط کشور شباهت تام دارد؛ در جزئیات تزیینی، مانند مجسمه ها و گلدانیها، یا عناصر معماری ای چون پلکان،تقلیدی از نمونه های هم دورۀ خود در اروپا است.
هتل قدیم رامسر در دوران پهلوی -عکس تزیینی می باشد و مربوط به اصل مقاله نمی باشد.
هتل قدیم رامسر در حال حاضر-عکس تزیینی می باشد و مربوط به اصل مقاله نمی باشد.
. ۵-۵هتل جدید
این بنا را در دهۀ ۱۳۵۰ ش در محل یکی از مهمانخانه های هتل قدیم و در فاصلۀ کمی از آن ساختند. شیوۀ معماری بنا کاملا جدید و متفاوت با معماری قدیم یا معماری دورۀ رضاشاه است. وسعت آن دو برابر هتل قدیم است و دارای فضاهایی چون تالار اجتماعات و فروشگاه و سرسرای جداگانه است. نمای بنا ساده و فاقد تزیین و عناصر ظریف است و با خطوط افقی و عمودی متعدد تنوع می یابد. معمار بنا مشخص نیست؛ ولی از لحاظ دوره بندی حدودا دو - سه دهه پس از رواج معماری مدرن در اروپا و امریکاست. اثاث و آثار هنری ارزشمندی در داخل بنا به چشم می خورد.
۶. نتیجه در معماری باغهای ایران در اواخر دورۀ قاجاریه، هم مفهوم و هم صورت باغ ایرانی دگرگون شد. این مسیر در دورۀ پهلوی در دو جهت تحول یافت: از یک سو میل به احیای شکوه ایران باستان؛ و از سوی دیگر، دگرگونی در مفهوم باغ. در این دوره، اولین بار باغ به معنای پارک عمومی به فرهنگ جامعۀ ایرانی وارد شد. جزئیات و عناصر باغ نیز دگرگون شد. از جملۀ این تغییرات، ورود گلدانیها، پلکانی متفاوت با پلکان رایج در باغ ایرانی، آبنماهایی به شکلهای جدید، تیرهای چراغ، کرت بندیها و محوطه سازیهای متقاطع و منحنی شکل است. مجموعۀ رامسر از این قبیل باغهاست.
طراحان بخشهای اولیۀ این مجموعه غربی بودند و مکتب معاصر معماری کشور خود، نوکلاسیک، را دنبال می کردند. طراحان بناهای بعدی مجموعه معماران ایران پیرو معماری مدرن بودند.
کتاب نامه
افشار سیستانی، ایرج .گنجینه عکسهای ایران به همراه تاریخچه ورود عکاسی به ایران، تهران، فرهنگ ایران، ۱۳۷۵
پورمنصوری، حسن. رامسر در آیینه تاریخ شمال، تهران، بدرقه جاویدان، .1368
حکمتی، جمشید. طراحی باغ و پارک، تهران، دانشگاه تهران. 1369
حیدری، وحید و علی رنگچیان، مطالعات و مستندسازی مجموعه تاریخی رامسر»، گزارش شرکت مهندسین معمار و شهرساز آبمیس پارس، پاییز ۱۳۸۶ (منتشرنشده).
عطوفت شمسی، مسعود. از سخت سر تا رامسر تهران، بدرقه جاویدان، 1383
قبادیان، وحید. معماری در دارالخلافه ناصری، تهران، پشوتن، ۱۳۸۲
کیانی، مصطفی، معماری دوره پهلوی اول، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.1383
نعیما، غلامرضا. باغهای ابران، تهران، پیام، ۱۳۸۵
ویلبر، دونالد نیوتن. باغهای ایران و کوشک های آن، ترجمۀ مهین دخت صبا، تهران، علمی و فرهنگی، ۱۳۸۳
Adams, William Haward. The French Garden, London, Scolar Press, 1979.
Racine Michel, P. and Francoise Beient, The Garden of Province and the French Riviera, Cambridge, MIT press,
Shepherd, J. C. Italian Gardens of the Renaissance, London, Academy Edition.
پی نوشتها:
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
نگارندگان از کسانی که در این تحقیق با آنان همکاری کردند تقدیر می کنند؛ از جمله اقای مهندس عبدالرضا محتشمی، مدیر عامل مهندسین مشاور آبمیس پارس؛ اقای مهندس مطلبی، سرپرست طرح سامان دهی بلوار تاریخی رامسر؛ اقای بهاری، مدیر عکاسی سانترال رامسر
۳. قبادیان، معماری درارالخلافه ناصری
۴. مصطفی کیانی، معماری دوره پهلوی اوگی، ص ۱۱۴. ۵
۵ . ویلبر، باغهای ایران و کوشکهای آن، ص ۸۳
۶. نعیما، باغهای ایران، ص ۲۵۲-۲۵۳
۷. همانجا
۸. ویلبر، همان، ص ۱۸۱ - ۱۸۳