Study
آرشیتکت های ما را بشناسید
آرشیتکت وارطان هوانسیان
مجله آرشیتکت شماره یکم - مرداد-شهریور۱۳۲۵
آرشیتکت وارطان تحصیلات ابتدایی را در شهر تبریز که مولد او میباشد انجام داد و از اوان کودکی استعداد ذاتی به صنعت از وی هویدا بود نقشه و نمونه کارهای زیبایی را که مادرش روی پارچه در می آورد بدست او ترسیم و انجام میشد تصمیم راسخ این کودک بی بضاعت این بود که به نحوی است خود را به اروپا رسانده و میدان بزرگتری برای توسعه و ترقی قریحه و ذوق خود پیدا کند لذا با جدیت خستگی ناپذیری مشغول کار شد تا وسائل مادی مسافرت و تحصیل را به دست بیاورد ابتدا به عنوان طراح وارد کارخانه قالی بافی آلمانیها در تبریز گردیده و پس از آن مدتی در تهران مشغول تدریس شد تا آنکه روزی از مدرسه مخصوص معماری پاریس سر در آورد و ضمنا دروس مدرسه شهرسازی پاریس را تعقیب میکرد .
بدبختانه تحصیل مخارج دارد و دانشجوی فقیرمان قادر پرداخت هزینه مدرسه نبود لیکن نظر به پشتکار و استعداد ذاتی او اولیاء مدرسه قبول کردند که استثناً به وارطان اجازه داده شود تحصیلات خود را ادامه داده و مخارج مدرسه را پس از پایان تحصیل و شروع به کار بپردازد به این ترتیب دانشجوی ما مدرسه مخصوص معماری پاریس را ختم ابتدا با عده ای از همکاران خود مشغول و بلافاصله در عملیات ترمیم خرابیهای جنگ در اطراف پاریس به کار گمارده شد و اقبال وی یاری کرد که مدتی زیردست آرشیتکت (سواژ) مشهور خدمت نموده بالاخره وارطان دفتر کار خود را در پاریس افتتاح و به حساب خود و دیگران کار را ادامه داد ضمنا وارطان از کار های اجتماعی نیز غافل نبود و به طور موثری در تشکیل انجمن ایرانیان مقیم فرانسه شرکت جسته و به اتفاق آقایان دکتر امینی و و دکتر نصر ودکتر سمیعی و مقدم و کتابچی وشیبانی و غیره یکی از اعضاء برجسته و فعال انجمن به شمار میرفت و تا سال ۱۹۳۵ که تاریخ مراجعت به ایران است دبیری انجمن با مشارالیه بود پس از ورود به تهران وارطان مسابقه ساختمان یتیم خانه خیابان سوم اسفند را برده و مشغول شد(گراور های شماره ۵و۶و۷ این شماره ملاحظه شود) ضمنا عمارت کلوپ افسران وزارت جنگ را که از طرف آرشیتکت اولی (گورکیان) ترک شده بود به اتمام رساند در خلال این عملیات مهمانخانه بزرگ دربند را طرح ریزی نمود ولی در اثر کمی وقت مقدور نبود که ساختمان بنای اخير الذکر را شخصاً نظارت نماید و کار محول به آرشیتکت دیگری شده بود از این جهت است که در آن عمارت مشخصات و کیفیات برجسته مخصوص سبک وارطان دیده نمی شود. و نیز ساختمان قصر ییلاقی اعليحضرت شاه در در بند که منظره اصلی آن در کلیشه شماره (۱) این شماره منعکس است از آثار وارطان بوده و جرئت و شهامت فنی که در اشکوب سازی آن بکار رفته از این حیث که اشکوبها تکیه گاه مستقیم ندارد مایه تحسين عده ای از آرشیتکت های خارجی است بعدا به عنوان آرشیتکت مخصوص دربار عمارات ییلاقی که در آن موقع بنا میشد به دست وارطان و با همکاری ذی قیمت آقایان آرشيتكت اژدری و آرشیتکت خورسند انجام گرفته است متأسفانه آرشیتکت ها در طرح ها و عملیات خود تحت تاثیر دخالت مستقیم واقع بوده ودر استنباط های علمی و اسلوب برجسته به خودشان آزاد نبودند.
آرشیتکت وارطان تقریبا در تمام مسابقه های بزرگ شرکت نموده و همیشه در صفوف اول قرار گرفته است از نظر سبک و مکتب معماری و ارطان (مدرنیست) یا طرفدار تجدد است او عظمت و جلال ساختمان را در سادگی جستجو میکند ابعاد و خطوط فنی ساختمانهایش به اصطلاح نشان دار و واجد قوه و صفات مشخصه است .حجم و مجموع بدنه عمارت همیشه موزون و دارای هم آهنگی از سایه و روشنی و رنگ آمیزی استفاده قابل توجهی میشود و میتوان گفت وی یکی از آرشیتکت ها است که ترجمان و مظهر ذوق و صنعت جدید ایران بود و به وجه احسن غريزه و قريحه اجتماعی معاصر را ثابت میدارد وارطان بعضی از اساس ساختمان جدید و تزیینات عصر حاضر را با معماری ایرانی آمیخته است که نکات برجسته آن عبارت است از سلطه و غلبه خطوط و ابعاد مستقیم و خطوط دیگر و مخصوصا خطوط افقی مقام خاصی در معماری او دارد مشخصات تغییرات جدیدی که وارطان یکی از پیشقدمان آن میباشد به قرار زیر است :
١- پنجره های افقی و گوشه
۲- پنجره بلند قفسه پله ها
۳- نما و پیش آمدگی و رو کارسازی های سیمانی آمیخته با رنگهای مختلف
۴- پلکان معلق
۵- لبه های سیمانی بالای پنجره ها
٦- دور ساده سقف که در بین معمار های تهران بنام چفته وارطان معروف شده است.
۷- استفاده از تخته پلاکه برای درها
بدیهی است به کار برده شدن همين اصول به خودی خود تغییرات اساسی شایسته ای بوده و ماهیت معماری ایران را مطلقا دگرگون کرده و خواهد نمود و به جرئت میتوان گفت که وارطان و آرشیتکت های هم ردیف و جوان امروز ما رهبران رستاخیز و تجدد در معماری ایران و راهی که این دسته واکیپ و سالکان طریق هنر و صنعت نشان میدهند از طرف کاروان روز افزون آرشیتکت های جوان دیگر بخوبی پیموده خواهد شد.
