news

جایزه معماری آقاخان (به انگلیسی: Aga Khan Award for Architecture - AKAA) جایزه‌ای است که هر سه سال یک بار از سوی بنیاد شبکه توسعه آقاخان (به انگلیسی: AKDN) برگزار می گردد. جایزه معماری آقاخان به منظور شناسایی و تشویق ایده های ساختمانی که به طور موفقیت آمیزی توانسته است به نیازها و خواسته های جوامعی که در آنها مسلمانان بیشترین حضور را دارند پاسخ بدهد، تاسیس شده است. پروژه های منتخب نبایستی تنها تعالی معماری را به نمایش بگذارد بلکه علاوه بر آن، به طور کلی می باید توانایی بهبود سطح کیفی زندگی استفاده کنندگان را نیز به نمایش بگذارد.

منبع خبر: وب سایت آرک دیلی
ترجمه: وب سایت معماری معاصر ایران

نام پروژه: پل پیاده طبیعت
آدرس: تهران، اراضی عباس آباد،حد فاصل پارک طالقانی و پارک آب و آتش
شرکت مشاوره: سازه های پارچه ای دیبا
معمار مسئول: لیلا عراقیان
تیم طراحی: لیلا عراقیان، علیرضا بهزادی، سحر یاسایی
طراحی جزئیات: هما سلیمانی، مینا نیکوکلام
همکاران پروژه: عطیه غفوری، هدی کاملی، فرهاد الهی، مسعود مومنی، الهه خواجویی
تاریخ شروع و اتمام طراحی: شهریور 1388-آذر1389
تاریخ شروع و اتمام اجرا: مهر 1389- مهر 1393
مساحت سایت پروژه: 6 هکتار
مساحت طبقه همکف: 3200 متر مربع
مساحت کل ساخته شده:  7680 متر مربع
نوع ساختمان: بنای عمومی، سازه
مشاوره سازه: شرکت مهندسی مافیس
تاسیسات مکانیکی: آرام شهریاری
تاسیسات الکتریکی: محمود ابولحسنی
اجرا: شرکت آذران طیف سپاهان​
تیم اجرایی پروژه: علیرضا جعفریان- اکبر پورقلی- امیر نعیمی- میثم آل علی- آرش کمالی
مهندس ناظر: علیرضا یهزادی، عادل محمدی، پیام گلفشان
سرپرست واحد نظارت: نادر نقی پور
پیمانکار: موسسه شهید رجایی
مدیر اجرایی (سازه): مجتبی کشتکار
مدیر اجرایی پروژه(ساختمانی): حسین صائمی

پل طبیعت، یک پل پیاده بر فراز بزرگراه مدرس در اراضی عباس آباد  و بزرگترین پل غیر خودرویی کشور است. اراضی عباس آباد زمینهایی هستند به مساحت 559 هکتار بین منطقه 3 و 6 تهران که کاربری آنها به فضاهای سبز تفریحی و فرهنگی مانند بوستانها، کتابخانه و باغ موزه اختصاص داده شده است. این پل که تنها به عابران پیاده اختصاص دارد جهت اتصال کاربرهای پیاده  پارک طالقانی را در شرق به پارک آب و آتش در غرب که توسط بزرگراه از هم جدا شده اند، در دو طبقه اصلی طراحی شدهکه بر روی دو ستونِ درختی شکل در دو سمت بزرگراه، یک طبقه دیگر به آن افزوده  میشود. این طرح نتیجه یک مسابقه دو مرحله ایست که در سال 1387 از طرف شرکت نوسازی اراضی عباس آباد مطرح شد. این طرح به عنوان طرح برنده برگزیده شد و از پاییز 1388 طراحی نهایی آن به همراه محاسبات و تحلیل ها ی سازه ای آغاز شد. ساخت این پل از پاییز 1389 آغاز و در پاییز 1393 پایان یافت.

در هر دومرحله مسابقه طراحی که با هدف اتصال بخش شرقی و غربی اراضی عباس آباد صورت گرفت، با توجه به ظرفیت های سایت، پل بر محوریت پنج ایده اصلی طراحی شد:
علی رقم اینکه در طرح جامع اراضی قرار بود یک  نقطه از هر پارک به نقطه دیگر وصل شود ولی یکی از ایده های اصلی این پل این بود کهپل نباید تنها مانند یک پاره خط دو نقطه را به هم متصل کندبلکه پل می تواند در هرسمت به چندین شاخه منشعب شود و چند نقطه از یک سمت را به چندین نقطه در سمت دیگر مرتبط سازد. با توجه به اینکه هر دو پارک به صورت شمالی جنوبی در دوطرف بزرگراه قرارگرفته اند، این ایده، این امکان را ایجاد می­کرد که پل تا نقاط دورتر، حتی تا ورودی های هر دو پارک گسترش یابد. درپارک طالقانی در شرق مسیرهایی از پل منشعب میشوند که کم کم به مسیرهای موجود در پارک و ورودی ها ختم میشوند. در نقطه ای که پل به پارک آب و آتش متصل می شود، سطح اصلی تا حدود 55 متر در عرض گشایش پیدا می کند و تبدیل به یک میدان ورودی می شود که در سه نقطه به منظور حفظ درختان موجود در سایت بازشو هایی دارد. این میدان به گونه ایست که پل را در پارک حل می کند و جایی که سطح زمین تمام می شود و پل آغاز می گردد تقریبا نا مشخص است. در طبقه پایین هم مانند سمت شرقی مسیرهایی از پل منشعب شده و به نقاط دیگری در پارک میرسند.

بر خلاف تعبیر معمول از پل که معبریست برای رسیدن از نقطه ای به نقطه دیگر، این پل از ابتدا به عنوان فضایی برای ماندن طراحی شد. وقتی پل دو پارک تفریحی را به هم وصل می کند، خود نیز می تواند یک فضای تفریحی و ادامه ای از هر دو پارک باشد. با ایجاد فضای سبز، فضای نشستن یا عملکردهای تفریحی دیگرمانند رستوران و کافه، هردو پارک روی پل ادامه می یابند و به عبارت دیگر در هم حل می شوند و بهانه کافی برای ماندن کاربرها روی آن ایجاد میکنند. پل یا هر مسیری که برروی یک خط مستقیم طراحی شود، ایجاد پرسپکتیو یک نقطه ای می کند که فقط "رفتن" را القا می نماید؛ زیرا از ابتدای مسیر، تا انتهای آن قابل رویت است. اینجا چون قراراست پل، خود فضا و محلی برای ماندن باشد، باید به جای یک خط مستقیم به صورت یک مسیر غیر خطی یا ترکیبی از چند مسیر طراحی شد. طراحی پل به صورت ترکیبی از چند منحنی موجب شد که مناظری که به چشم ناظر می آید بی نهایت باشد. در این پل، از آنجایی که انتهای مسیر مشخص نیست، کاربر به جای رفتن، سرعتش را کم میکند وبه گشت و گذار و تفحص تشویق می شود.

از آنجا یی که در هردوسمت پل، به خصوص در سمت پارک طالقانی، درختان زیادی وجود دارند، تلاش براین بود که نقاطی که کمترین درخت را دارند برای محل ستون ها و نقاط ابتدا و انتهای پل انتخاب شوند، همچنین تعداد ستونها و نقطه اتکائشان روی زمین  به کمترین تعداد ممکن رسانده شد، تا مداخله در طبیعت به حداقل برسد. درطراحی  این پل سازه و معماری از یکدیگر مجزا نیستند. با توجه به اینکه دهانه­های بزرگ سازه برای باربری و ایستایی، نیاز به ارتفاع زیاد دارند، در این پل ارتفاع سازه  به گونه ای انتخاب شد که بتواند خود یک فضای معماری و قابل استفاده برای انسان ایجاد کند. این نوع نگاه به سازه باعث شد از ابتدا پل به صورت یک خرپای سه بعدی با فرمی پویا در دوسطح پیوسته طراحی شود. این خرپا بر سه ستون با فرم شبیه درخت قرار میگیرد که در این نقاط سازه ارتفاع بیشتری پیدا میکند و به سه طبقه میرسد. طول کل پل در حدود 270 مترو دهانه های آن از شرق به غرب به ترتیب 68،94،68 و 39 متر می­باشند. عرض پل بین 6 تا 13 متر متغیر است.

سه سطحارتفاعی پل توسط رمپ ها و پله هایی به یکدیگر متصل می­شوند. این رمپها که به صورت پیوسته طبقات را به هم وصل میکنند، این امکان را فراهم میکنند که بتوان پل را به  با توجه به شکل سازه و اختلاف سطحِ دو نقطه ابتدا و انتهای پل، خود این سطوح نیز دارای شیب های متغیر ملایمی می­باشند. سطح سوم که در بالای دو ستون اصلی قرار دارد، یک سطح کاملا باز است که می تواند مکانی برای اجرای موسیقی یا نمایش و یا فضایی برای سایر فعالیت های هنری مانند نقاشی باشد. سطح دوم سطحی است که از سمت شرق، هم سطح پارک طالقانی وازسمت غرب، هم سطح پارک آب و آتش است. این سطح بیشتر به حرکت افراد پیاده، دوچرخه و کالسکه اختصاص دارد. در نقاطی که عرض پل در اثر حرکت سینوسی در دو طرف بیشتر می شود، در لبه ها امکان ایجاد فضاهای سبز و نشستن تعبیه شده است. با وجود اینکه در این سطح هر دو عملکرد «رفتن» و «ماندن» اتفاق می افتد، اما عملکرد حرکتی «رفتن» غالب است.

سطح زیرین نیز از هر دو پارک ( طالقانی و آب وآتش) دارای ورودی است؛ یکی از تراز هم سطح با خودش و دیگری توسط رمپ هایی که هم تراز با سطح دوم آغاز می شوند؛ لذا از هر دو تراز می­توان وارد این سطح شد. در این سطح در سمت پارک طالقانی یک کافی شاپ- گالری و درسمت پارک آب و آتش نیز یک رستوران طراحی شده است. در کل، این طبقه بیشتر شامل فضاهایی است که بیشتر برای ماندن هستند؛ اما مسیری نیز دروسط به محور حرکتی اختصاص یافته است. ورودی از سمت پارک طالقانی به خاطر شیب زیاد زمین، شامل تعدادی پله است که از مرتفع ترین نقطه پارک، از لابلای درختان پایین می آیند و به پل می رسند. علاوه بر اینها، مسیرهایی هم طراحی شده اند که از ورودی های شمالی و جنوبی پارک بر روی خطوط توپوگرافی با کفسازی های ساده به پل منتهی می گردند. مسیرهایی که در مرحله اول مسابقه بالاتراز سطح زمین در لابلای درختان طراحی شده بودند، به مسیرهایی که روی خطوط توپوگرافی زمین هستند و نقاط کلیدی دسترسی اطراف را به پل وصل می­کنند و یا درنقاطی به مسیرهای موجود درپارک وصل می شوند تبدیل شده اند. به این ترتیب ساخت این مسیرها با صرف حداقل هزینه و زمان صورت گرفت و در عین حال ایده اتصال پل به نقاط اطراف پارک را نیز تحقق بخشید.

هنگام طراحی سازه که به صورت موازی و رفت و برگشتی با معماری انجام شد، قطر لوله ها به حد اقل رسید و همینطور هندسه کلی پل،  شیب کفها، المانهای سازه ای کف و قطر و هندسه ستونها هم تدقیق و بهینه شد. خرپا از لوله های فولادی به قطر تقریبی پنجاه سانتیمتر ساخته شده که در محل جوش داده شده اند و از آنجا که سازه ایست پیوسته هر المان بر روی کل سازه تاثیر گذار است.در طراحی سازه توجه زیادی به آسایش عابرین پیاده شد، برای اینکه عابرین پیاده هنگام حرکت بر روی پل احساس آرامش بیشتری داشته باشند، سعی شده است با بررسی دوره تناوب طبیعی سازه پل و پاسخ حرکتی عابرین پیاده از ایجاد پدیده ی تشدید جلوگیری شود. فونداسیونها، شمعهایی به عمق 25 متر و قطر 90 سانتیمتر میباشند.بقیه سازه پل مقاطع فولادی هستند که اکثر آنها مقاطع دایره ای میباشند. این لوله ها توسط دستگاه CNC  به صورت سه بعدی برش داده شدند و به سایت منتقل شدند. بخشی از ستونها در کنار پل بر روی زمین جوش داده شدند و توسط جرثقیل بلند شده و در محل درست جوش داده شدند بقیه لوله های فولادی قطعه قطعه در محل جوش داده شدند.

این پل، این امکان را به بازدید کنندگان اراضی عباس آباد می دهد تا پس از پارک کردن اتومبیل شان، چه در شرق و چه در غرب، بتوانند به نقاط مقصد متنوع تری در اراضی بدون استفاده از وسایل نقلیه دسترسی پیدا کنند. معمولا بخش های غربی پارک طالقانی کمتر مورد استفاده قرار می گیرد؛ درحالیکه پارک آب و آتش در اکثر مواقع، خصوصا روزهای آخر هفته  مملو از بازدید کننده است. این پل می­تواند این تفاوت در جمعیت را تاحدی متعادل کند؛ در حالیکه یک پل پیاده با عرض معمول 2-3 متر نمی توانست پاسخگوی نیازهای این جمعیت باشد. هر چند به طور معمول در پلها سازه مهمتر از معماریست، اما در این پل توجه به معماری غالب بود. علاوه بر این بازدید کنندگان می توانند در حین رفتن از یک پارک به پارک دیگر، بتوانند ازمناظر وفضایی لذت ببرند که درکمتر جایی از شهر می توان تجربه کرد. فضایی که تا دیروز فقط در حین رانندگی و در پایین ترین نقطه تنها قابل «دیدن» بود،امروز از بالاترین نقطه قابل «تجربه» است؛ تجربه ای که می تواند نه تنها برای ساکنان شهر، بلکه برای همه کسانی که به تهران سفر می کنند تجربه ای بسیار خاطره انگیز و منحصر به فرد باشد.