توضیحات

موزه آبادان، واقع در محله بوآرده شمالی و در نزدیکی دانشکده نفت، یکی از موزه‌های قدیمی ایران است که در سال ۱۳۴۰ افتتاح گردید. ساختمان موزه در یک طبقه و با زیربنایی حدود ۸۴۰ مترمربع ساخته شده است. گنبد منحصربه‌فرد آن، با ارتفاعی نزدیک به ۲۲.۵ متر، از گنبد اورچین الهام گرفته است؛ نوعی گنبد پلکانی که در برخی مناطق جنوبی ایران رایج است. در بر پایی این موزه مرحوم علی هانیبال^۱ مساعدت بسیار نمود؛ او ایران‌شناس روسی‌تباری بود که علاقه‌ای ژرف به زبان، ادبیات و فرهنگ ایران داشت. او در سال‌های ۱۳۳۵ تا ۱۳۳۸ خورشیدی، با همکاری اداره کل هنرهای زیبا، نخستین نشریه تخصصی مردم‌شناسی ایران را با عنوان مردم‌شناسی منتشر کرد.

متن زیر ترجمه^۲ بخشی از مقاله «S’approprier un modèle français en Iran? L’architecte André Godard (1881-1965) et la conception des musées iraniens» نوشته‌ی سارا پیرام است که در آن به شکل‌گیری طرح اولیه موزه آبادان توسط آندره گدار پرداخته شده است:
" موزه آبادان، در جنوب غربی ایران، شاید بلندپروازانه‌ترین پروژه بود. متأسفانه این پروژه بطور کامل به نتیجه نرسید، چرا که آندره گدار به دلیل مشکلات سلامتی ناچار شد به فرانسه بازگردد. این موزه در اصل شامل یک تالار بزرگ برای نمایشگاه‌ها و کنفرانس‌ها، به‌همراه چهار تالار کوچک‌تر بود: یک کتابخانه و سه فضای اختصاصی برای باستان‌شناسی، هنرهای زیبا و نفت. آبادان به ‌واسطه‌ی پالایشگاه بزرگ نفت خود شهرت دارد، که در نیمه اول قرن بیستم مورد طمع بریتانیایی‌ها بود. در این پروژه خاص، گدار میراث فنی و صنعتی این شهر را نیز به نمایش گذاشت.

تمامی فضاهای موزه به حیاطی مرکزی گشوده می‌شدند که گنبدی آن را پوشش می‌داد و هشتی در جلوی آن قرار داشت. اسناد، حاوی توصیفاتی دقیق از بنا و نوع مصالح بکار رفته‌اند: بتن مسلح، آجر، گچ و مرمر از جمله آنها هستند. گدار همچنین در اینجا به طرح خود برای احداث گنبدی موسوم به «کله‌قندی / Pain de sucre^۳» اشاره می‌کند؛ نوعی که معمولاً در معماری مذهبی جنوب ایران و عراق به‌کار می‌رود. او کاملاً مطمئن نبود که استفاده از چنین گنبدی در یک موزه پذیرفتنی باشد و از این رو آماده بود تا در صورت لزوم طرح خود را متناسب با شرایط تغییر دهد.

سرانجام، موزه پس از عزیمت گدار به فرانسه، در سال ۱۹۶۱ ساخته شد و ایده‌های او توسط یک معمار ایرانی^۴ ادامه یافت. با مشاهده‌ی عکس‌های فعلی موزه، به‌وضوح می‌توان دید که گنبدی بر فراز ساختمان قرار دارد، اما با سبکی خاص که کاملاً با آنچه آندره گدار در ابتدا در نظر داشت، متفاوت است. با این حال، ایده اصلی پروژه که ساخت موزه‌ای برای ارزش‌گذاری به میراث علمی یک منطقه و نمایش آن برای مردم بود، رعایت شده است. "


منابع:
۱- مقاله S’approprier un modèle français en Iran ? L’architecte André Godard (1881-1965) et la conception des musées iraniens، سارا پیرام [ لینک ]
۲- وبسایت سفرنویس: موزه آبادان [ لینک ]
 
پانوشت
۱- آرکادی نستوویچ هانیبال یا صابر علیشاه یا علی هانیبال (زادهٔ ۱۸۹۰ در روسیه - درگذشته ۱۳۴۴، تهران). ایشان به علت علاقه وافری که به زبان، ادبیات و فرهنگ ایران زمین داشت به سرزمین ایران مهاجرت نمود و پس از تغییر دین نام «علی» را برای خود برگزید.
۲- ترجمه از زبان فرانسه به فارسی، توسط رسانه معماری معاصر ایران انجام شده است.
۳- توضیحات تکمیلی توسط رسانه: کله قندی، گنبد شبیه به فرم مخروطی اما کشیده در راستای عمودی. (احتمالا اقتباسی از فرم گنبد اورچین باشد.) / (Pain de sucre (sugarloaf dome
۴- توضیحات تکمیلی توسط رسانه: نام معمار ایرانی ذکر نشده است.

English

Please click on the link below to view the project's information in English language.
Click Here!