کریم طاهرزاده بهزاد متولد ۱۲۶۷ در تبریز - درگذشتهٔ ۱۳۴۲ در تهران، مهندس و معمار ایرانی و از فعالان جنبش مشروطه خواهی در تبریز است. در سن ۱۹ سالگی به مشروطه خواهان پیوست و سپس وارد فرقه اجتماعیون عامیون (سوسیال دموکرات) و عضو فداییان تبریز شد. او عهده‌دار سرپرستی مدافعان سنگر محله چرنداب تبریز بود و پس از تسلیم کلیه محلات شهر به گروه محله امیرخیز به رهبری ستارخان پیوست.
پس از کشته شدن شمار زیادی از مشروطه‌خواهان او به ناچار ایران را در سال ۱۲۸۶ ترک کرد و به استانبول رفت و در رشته معماری تحصیل کرد. سپس در سال ۱۲۹۷ رهسپار برلین شد و تحصیلات خود را در همین رشته در آکادمی معماری برلین ادامه داد. او در سال ۱۳۰۵ به ایران بازگشت و به فعالیت در رشته معماری پرداخت. او دربرلين با روشنفكران مهاجر ايراني در چاپ روزنامه ايرانشهر و مجله كاوه همکاری داشت. تأليف كتاب سرآمدان هنر كه در سال ۱۳۰۲ درحوزه هنر و معماری ايران با دیدگاهی تحقیقاتی نگاشته شده است ثمره اين همکاری است. در سال ۱۳۰۵ با وجود اينكه در دوره دکتری مدرسه عالی تكنيك برلين قبول شده بود به ايران بازگشت وبه فعاليت حرفه ای معماری درشهرهای مختلف پرداخت. کریم طاهرزاده بهزاد در مردادماه ۱۳۴۲ در تهران در سن ۷۵ سالگی درگذشت و در امامزاده قاسم به خاک سپرده شد. (امامزاده قاسم در شهر تهران و در شمال منطقه شمیران و در روستای قدیمی «دژ علیا» واقع است.)
آثار معمار
- آرامگاه فردوسی (بین سال‌های ۱۳۱۳-۱۳۰۷) طرح اجراشده‌ی طاهرزاده بهزاد پس از اجرا به دلیل ناآشنایی سازندگان با فنون آزمایش خاک و بی‌اطلاعی از وضعیت آب‌های زیرزمینی از همان سال‌های نخست شروع به نشست کرد. پس از ۳۰ سال هوشنگ سیحون بنای جدیدی را ارائه کرد که در آن نمای اصلی اثر طاهرزاده بهزاد حفظ می‌شد، اما درون بنا تغییرات اساسی می‌کرد.
- بیمارستان های قدیمی امام رضا (بین سال‌های ۱۳۱۳-۱۳۰۸)
- ساختمان اداری بیمارستان شاهرضا در مشهد (بین سال‌های ۱۳۱۳-۱۳۰۸)
- دبیرستان شاهرضا در مشهد (۱۳۱۰)
- تئاتر شیر و خورشید در مشهد (بین سال‌های ۱۳۱۳-۱۳۰۸)
- دانشگاه جنگ در تهران (۱۳۱۴)
- هنرستان راه آهن در تهران (بین سال‌های ۱۳۲۰-۱۳۱۹)
- ساختمان امور اداری راه آهن در تهران (بین سال‌های ۱۳۲۵-۱۳۱۹)
- ساختمان اداره پاسبانی راه آهن (۱۳۱۹)
- ایستگاه راه آهن سمنان (۱۳۱۷)
- ساختمان اداری کارخانه چیت‌سازی در بهشهر (بین سال‌های ۱۳۱۷-۱۳۱۴)
كتاب ها
- سرآمدان هنر، برلین، ۱۳۹۰
- سرگذشت لوله‌کشی تهران، تهران، ۱۳۴۱
- قیام آذربایجان در انقلاب مشروطیت ایران، تهران، ۱۳۳۴
- نهضت هنری زمان رضاشاه پهلوی (۲ جلد)، منتشر نشده است.
منابع:
۱- بانی‌مسعود، امیر، معماری معاصر ایران: در تکاپوی بین سنت و مدرنیته، تهران: هنر معماری قرن، چاپ یکم: ۱۳۸۸؛ ص ۲۱۵ - ۲۱۶
۲- «کریم طاهرزاده بهزاد». معماری دوران تحول
۳- اعطا، علی (۲۰ خرداد ۱۳۸۵). «معماری پس از مشروطه خواهی». روزنامه شرق